Thuiswerken in coronatijd is inmiddels normaal geworden. Toch meldde vakbond CNV vrijdag dat veel mensen die wel thuis kunnen werken, van hun baas toch naar kantoor moeten komen. Mag een werkgever dat eigenlijk vragen van zijn personeel? En mag een werknemer dat weigeren? NU.nl zet enkele vragen en antwoorden over thuiswerken op een rijtje.

Is een werkgever verplicht thuiswerken toe te staan?

Dat hangt sterk af van de situatie. Allereerst zijn er beroepen waarvoor thuiswerken onmogelijk is, zoals elektriciens of postbezorgers. Veel beroepen kunnen wel vanuit huis worden gedaan en daar hebben werkgevers op dit moment vaak geen problemen mee. Dat geldt niet voor alle bedrijven en die hebben een juridische poot om op te staan; in de wet staat niet dat thuiswerken een recht is. Dus als de werkgever zorgt voor een veilige werkplek en je behoort niet tot een risicogroep, bijvoorbeeld vanwege een aandoening aan de luchtwegen, mag de werkgever van je vragen om naar kantoor te komen.

“Weliswaar is er de Wet Flexibel Werken, waarin de werknemer kan vragen om een andere werkplek. Maar de wet stelt alleen dat de werkgever dat serieus moet overwegen”, vertelt Ruben Houweling, bijzonder hoogleraar Arbeidsrecht bij Erasmus University Rotterdam. “In de praktijk is die regel een tandeloze tijger. Want wat is serieus overwegen? Als thuiswerken echter mogelijk is en een werknemer behoort tot een risicogroep, dan moet je als werkgever een heel goed verhaal hebben, wil je thuiswerken niet toestaan.”

Mag mijn werkgever me ontslaan als ik weiger naar kantoor te komen?

Er zijn situaties denkbaar waarin dat mag. Dat hangt van een aantal zaken af, onder meer van hoe veilig de werkplek is, hoe gemakkelijk het werk vanuit huis te doen is en of je tot een risicogroep behoort. “Stel, je bent een gezonde man van 28 jaar en je doet werk dat moeilijk vanuit huis te doen is. Dan mag de werkgever je verplichten om naar de zaak te komen. En als je dat niet doet, kan dat worden gezien als werkweigering, wat een geldige reden is voor ontslag”, legt Houweling uit.

Mocht het toch lastig zijn om naar je werk te komen, bijvoorbeeld omdat je een aandoening hebt, is het verstandig om in overleg te gaan met je werkgever. “Stel, je doet fabriekswerk, maar behoort tot een risicogroep. Dan kun je voorstellen om tijdelijk ander werk te doen dat je vanuit huis kunt verrichten, bijvoorbeeld administratief werk. Maar dat kun je niet afdwingen.”

Wat als mijn werkplek niet veilig is?

Dan ligt het anders, zo blijkt uit onder andere een gerechtelijke uitspraak van oktober 2020. Een werkgever wilde dat een vrouwelijk personeelslid naar kantoor kwam, maar die weigerde dat. Ze behoorde tot een risicogroep vanwege hartklachten en vond dat de werkplek niet veilig was. Zo zat ze bijvoorbeeld ‘in de loop’. Daar kwam bij dat ze telefonisch werk deed, wat prima vanuit huis gedaan kon worden. De vrouw heeft de zaak dan ook gewonnen.

“De werkgever had er niet alles aan gedaan om de werkplek veilig te maken. Dat kon de werknemer ook aantonen in de rechtszaal. De werkgever kon daar weinig tegenoverstellen”, aldus Rein Putkamer, advocaat Arbeidsrecht bij Ekelmans en Meijer. “Maar als je werkgever wel een veilige werkplek regelt, moet je naar je werk komen, ook in coronatijd.”

Wat is er geregeld voor de periode na corona?

Veel werkgevers zijn nu coulant bij het thuiswerken, maar als de COVID-19-pandemie is gaan liggen, is het de vraag hoeveel mensen nog thuis kunnen blijven werken. “Het recht op thuiswerken is nog niet in de wet vastgelegd”, meldt Putkamer. “Wel ligt er de Wet Werken Waar Je Wil. Daarin staan bepalingen voor het thuiswerken. Maar of en wanneer dat wetsvoorstel daadwerkelijk wordt ingevoerd, is nog niet duidelijk.”

Wel hebben diverse grote bedrijven al laten weten dat ze thuiswerken in de toekomst altijd toestaan. Zo hebben Facebook en Twitter bekendgemaakt dat personeel ook na de pandemie veel mag thuiswerken. Ook zei Unilever-topman Alan Jope deze week dat hij denkt dat zijn werknemers nooit meer vijf dagen per week op kantoor zullen zijn. Maar vooralsnog lijkt het de werkgever te zijn die dit bepaalt.